Γιώργος Κορδέλλας Σκηνοθέτης Στιχουργός

Για να αγαπηθεί ένα audio book από τους ακροατές του, θα πρέπει πρώτα να αγαπηθεί από αυτούς που το φτιάχνουν.

Οι συντελεστές της παραγωγής ενός ηχογραφημένου αφηγήματος, πρέπει να αντιμετωπίσουν την παραγωγή του, όχι σα μια απλή, ρουτινιάρικη εκτέλεση παραγωγής ενός προϊόντος, αλλά σαν τη δημιουργία ενός καινούργιου έργου. Γιατί ένα audio book αποτελεί ένα καινούργιο έργο, βασισμένο στο προϋπάρχον, γραπτό.

Τα πρώτα audio book, που έκαναν δειλά δειλά την εμφάνισή τους στην αγορά, δεν είναι τίποτε άλλο από μια απλή ανάγνωση ενός βιβλίου• είτε από τον ίδιο τον συγγραφέα, είτε από κάποιον άλλον αναγνώστη. Σε κάποια από αυτά, ο αναγνώστης που χρησιμοποιήθηκε, ήταν γνωστός ηθοποιός, για τους προφανείς εμπορικούς λόγους.
Η ηχογράφηση μιας απλής ανάγνωσης, είναι -σίγουρα- ο πιο απλός και οικονομικός τρόπος. Πιθανόν, για ορισμένα βιβλία, αυτό να αρκεί. Ίσως για άλλα, όχι.

Έτσι, επιχειρήθηκε η σύμπραξη της μουσικής, που ήρθε να επενδύσει τμήματα της ανάγνωσης, συμβάλλοντας στη δημιουργία συναισθημάτων.
Η μουσική μπορεί -πράγματι- να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο, όπως παίζει για παράδειγμα στον κινηματογράφο• υπογραμμίζοντας δηλαδή συναισθήματα, τονίζοντας τη δράση, μεγεθύνοντας την αγωνία κ.λπ.

Η χρήση της μουσικής σε ένα ηχογραφημένο βιβλίο, μπορεί να δημιουργήσει «γέφυρες» μεταξύ των κεφαλαίων του βιβλίου, στα περάσματα χρόνου που εμπεριέχει η αφήγηση, να συμβάλει στην αλλαγή «ατμόσφαιρας», ή στην απόδοση ενός ψυχολογικού ή τοπικού ηχοχρώματος, να εισάγει ήρωες, να σηματοδοτεί τόπους ή εποχές.
Η σύνθεση πρωτότυπης μουσικής, αποκλειστικά για ένα συγκεκριμένο έργο, αποτελεί μια καινούργια δημιουργία, που με τη σειρά της προσφέρει και ένα παράλληλο προϊόν, ένα soundtrack του βιβλίου. Πέραν των μουσικών θεμάτων, που θα επενδύσουν την αφήγηση, πιθανόν να προκύψει και η ανάγκη δημιουργίας τραγουδιών, που θα ενταχθούν σ’αυτό.

Από το τραγούδι «τίτλων» -ας το ονομάσουμε έτσι, κατ’αντιστοιχίαν με τα οπτικοακουστικά έργα- μέχρι και άλλα, που μπορούν να ενταχθούν -σαν «γέφυρες» ή υπόκρουση- είτε αυτά χρειαστεί να είναι πρωτότυπες δημιουργίες, είτε είναι μίξεις από παλιότερα γνωστά τραγούδια, που συνδέονται με ιστορία ή την εποχή, που διαδραματίζεται η αφηγούμενη ιστορία.
Όπως αρχίζετε να συνειδητοποιείτε φαντάζομαι, οι απαιτήσεις της παραγωγής αρχίζουν να μεγαλώνουν, οι συνεργάτες αυξάνονται• χρειάζονται, πέραν των μουσικών και του ηχολήπτη, ερμηνευτές και στιχουργοί.

Κάποια βιβλία -είπαμε, όχι όλα- ίσως μπορούν να αποδοθούν καλύτερα, ηχητικά πληρέστερα, αν σε κομμάτια από αυτά, χρησιμοποιηθούν και άλλοι ήχοι, που μπορούν να τα ζωντανέψουν. Όπως φυσικοί ήχοι, βροχής για παράδειγμα, θάλασσας, αέρα, κυκλοφορία πόλης, ήχοι βιομηχανικών χώρων, σπασίματα, πυροβολισμοί, βήματα, ακόμα και καταγραμμένα ιστορικά ντοκουμέντα. Και αυτοί οι ήχοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν συνοδευτικά, συμπληρωματικά ή συνδετικά.
Η επεξεργασία τους και η προσθήκη τους στην ηχητική μπάντα αποτελεί, επίσης, δημιουργική δουλειά, που και αυτή για να γίνει σωστά, απαιτεί την προσοχή και την αγάπη των συντελεστών του audio book.

Κάποια βιβλία, αρκούνται σε απλή αφήγηση μιας ιστορίας, ή μιας σειράς συναισθημάτων και σκέψεων. Κάποια άλλα, έχουν δράση, πλοκή και διαλόγους. Στην ηχογραφημένη απόδοση αυτών (της δεύτερης κατηγορίας), θα μπορούσε να προστεθεί και η φωνή των ηρώων. Οι διάλογοι δηλαδή, να αποδίδονται από άλλες φωνές -μία για κάθε ήρωα- διαφορετικές από αυτή του κεντρικού αφηγητή.

Η χρήση ηθοποιών εδώ, είναι αναγκαία. Γιατί οι ηθοποιοί, μπορούν να «χρωματίσουν» το λόγο με συναίσθημα. Όμως, οι ηθοποιοί χρειάζονται καθοδήγηση για τη σωστή απόδοση του λόγου.
Μοιραία, μπαίνει στο στίβο ο σκηνοθέτης. Όχι μόνο για να συνεργαστεί με τους ηθοποιούς. Από πιο πριν, υπάρχει η ανάγκη κάποιου συντονιστή, που θα μπορεί να διευθύνει όλη αυτή τη δημιουργική δουλειά των επί μέρους συντελεστών. Πρέπει κάποιος να έχει τη γενική επιμέλεια, το συνολικό όραμα της δημιουργίας του έργου, την αισθητική, την τεχνογνωσία και την ευθύνη για τη σύνθεση του λόγου, των ήχων και της μουσικής σε ένα ενιαίο έργο.

Τα audio book αυτής της κατηγορίας, μπορούν να είναι -θα τολμούσα να πω- σαν ταινίες, χωρίς εικόνα. Την εικόνα, καλείται να την δημιουργήσει μόνος του, ο ακροατής…
Όπως αντιλαμβάνεστε, η παραγωγή ενός τόσο σύνθετου audio book, απαιτεί πολύ δουλειά, αρκετούς συνεργάτες και οικονομική υποστήριξη.

Μια τέτοια επένδυση για την παραγωγή ενός audio book, με δεδομένη τη μακροπρόθεσμη απόσβεσή της και τη σημερινή κατάσταση της αγοράς, είναι μια δύσκολη απόφαση. Όμως, σκέφτομαι, μια συμπαραγωγή των εκδοτικών οίκων με την κρατική ραδιοφωνία, θα μπορούσε να κάνει εφικτή την παραγωγή τέτοιων audio book, τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν και σειρά ραδιοφωνικών εκπομπών, όπου θα ακούγονται τα ηχογραφημένα βιβλία σε συνέχειες.